De bekendste politieke redevoeringen

1. Multatuli: ‘Hoofden van Lebak!’. In zijn boek Max Havelaar uit 1860 laat de schrijver Multatuli, het pseudoniem van Eduard Douwes Dekker (1820-1887) de assistent-resident Max Havelaar een toespraak houden voor de hoofden van Lebak. Het is een van de hoogtepunten in zijn roman.
   
2. Abraham Kuyper: ‘Bekeert u, want het Koninkrijk Gods komt nabij!’. Preek die de latere antirevolutionaire partijleider en minister-president als dominee in Amsterdam hield. Kuyper (1837-1920) liet in zijn preek zijn vrees voor het einde der tijden de vrije loop.
   
3. Pieter Jelles Troelstra: ‘De teken des tijds’. Tijdens een vergadering in de Tweede Kamer over de reorganisatie van het leger, op 12 november 1918, hield SDAP-leider Troelstra (1860-1930) een toespraak om het proletariaat, net als in Duitsland, tot revolutie te bewegen. Hij maakte niet veel indruk.
   
4. Hendrik Colijn: ‘Ik verzoek de luisteraars rustig te gaan slapen’. Op 11 maart 1936 sprak premier Colijn (1869-1944) de radioluisteraars sussend toe met een beroemd geworden zin. Zijn boodschap: maak je geen zorgen over de politieke spanningen in Europa.
   
5. Rudolph Pabus Cleveringa: ‘Dat hij hier behoort te staan, en, zo God het wil, weer zal keren’. Uit protest tegen het ontslag van joodse collega’s, onder wie zijn promotor prof. E.M. Meijers, hoogleraar burgerlijk recht en internationaal privaatrecht, hield prof. Cleveringa (1894-1980) op 26 november 1940 in het Leidse Academiegebouw een rede ter ere van zijn leermeester.
   
6. Joop den Uyl: ‘Die tijd komt nooit meer terug’. Op 17 mei 1977 hield de toenmalige premier Joop den Uyl (1919-1987) een college voor de Technische Hogeschool in Eindhoven met een titel die even beroemd is geworden als die boven zijn opstel uit 1970: ‘de smalle marges van de democratie’.
   
7. Ruud Lubbers (1939): ‘De bittere vrede’. Op 26 oktober 1985 hield de toenmalige premier Ruud Lubbers in de Haagse Houtrusthallen een toespraak ter gelegenheid van de slotmanifestatie van het Komité Kruisraketten Nee. Tijdens zijn rede draaiden de demonstranten in de zaal hun rug naar Lubbers toe.
   

Bronnen: onder meer Margreet Fogteloo, ‘I Have Dream’ Belangrijke en bijzondere redevoeringen uit de wereldgeschiedenis, Utrecht, 1998 en J.P. Guépin, Schokkende Redevoeringen, Amsterdam, 1990.