Basilieken in Nederland

Hieronder een lijst met basilieken in Nederland. Het woord basiliek heeft twee betekenissen:

De bouwkundige betekenis van een basiliek: een driebeukige kerk met een hoge middenbeuk, die hoog in de zijwanden ramen heeft zodat het licht over de daken van de zijbeuken invalt.
Bij de kerkelijke betekenis van een basiliek is er helemaal geen relatie tot de bouwstijl van de kerk. Men kan het eerder een eretitel noemen als blijk van erkenning en waardering. Het predikaat basiliek, eigenlijk Basilica Minor, wordt door de Paus gegeven. Op dit moment zijn er vijfentwintig kerken in Nederland die zich in de kerkelijke zin basiliek mogen noemen.

Sittard: Basiliek van Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart
Verheven tot basiliek: 21 mei 1883 als eerste basiliek van Nederland
Reden: het Genadebeeld van Maria zorgde voor een grote toeloop van bedevaartgangers.
Oudenbosch: Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara
Verheven tot basiliek: 11 juli 1912
Reden: de Cuijperskerk behoorde tot de grootste in Nederland gebouwde kerken van de 19de eeuw. Bovendien kwamen vanuit Oudenbosch in de jaren 1864 tot 1870 veen mensen naar Rome om als pauselijk Zoeaaf te dienen.
‘s-Hertogenbosch: Kathedrale Basiliek van de H. Johannes Evangelist
Verheven tot basiliek: 22 juni 1929
Reden: het was 75 jaar geleden dat het Mirakelbeeld van Onze Lieve Vrouw van Den Bosch uit Brussel terugkeerde naar ‘s-Hertogenbosch.
Maastricht: Basiliek van Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming
Verheven tot basiliek: 1933
Reden: het genadebeeld van Onze Lieve Vrouw Sterre der Zee bevindt zich in deze kerk, waardoor er veel pelgrims naar Maastricht en naar deze kerk komen.
Hulst: Basiliek van de H. Willibrordus
Verheven tot basiliek: 22 juni 1935
Reden: tot 1929 simultaankerk, daarna kon het weer geheel als katholieke kerk gebruikt worden. De van oorsprong 13de-eeuwse kerk, een monument van historische betekenis en met kunstwaarde, is gerestaureerd en in 1935 volledig in gebruik genomen voor de katholieke eredienst.
Laren (NH): Basiliek van de H. Johannes de Doper
Verheven tot basiliek: 1937
Reden: in 1937 was het vijftig jaar geleden was dat voor het eerst de Sacrament werd meegedragen in de Sint Jansprocessie, jaarlijks op 24 juni. Dat gebeurde eerst vanuit de oude Sint Jan, en vanaf 1925 vanuit de nieuwe kerk. Boven de grote rivieren is Laren de enige plek waar een processie over de openbare weg is toegestaan. De processieroute loopt van de basiliek naar het Janskerkhof, halverwege Laren en Hilversum.
Meerssen: Basiliek van het H. Sacrament
Verheven tot basiliek: 1938
Reden: de grote betekenis van deze zeer oude kerk als bedevaartkerk van het Heilig Sacrament, waardoor vele pelgrims Meerssen bezoeken, soms van ver.
Haarlem: Kathedrale Basiliek van Sint Bavo
Verheven tot basiliek: 2 mei 1948
Reden: het 50-jarig bestaan van deze zowel bouwkundig als religieus belangrijke en eerbiedwaardige kerk.
Oldenzaal: Basiliek van de H. Plechelmus
Verheven tot basiliek: 1950
Reden: deze van oorsprong 9de eeuwse kerk was van zeer grote waarde is geweest voor de kerstening van Twente.
Sint Odiliënberg: Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus
Verheven tot basiliek: 5 juli 1957
Reden: deze kerk was van grote invloed is geweest bij de kerstening van het gebied tussen Maas en Rijn. Bovendien was en is het de bedevaartsplaats van de H. Odilia, de patrones van de oogziekten.
Arnhem: Basiliek van de H. Walburgis
Verheven tot basiliek: 17 oktober 1964
Reden: in deze kerk bevindt zich een schrijn met de reliek van de H. Walburgis, waardoor al meer dan zes eeuwen lang christenen en pelgrims naar Arnhem komen.
IJsselstein (U): Basiliek van de H. Nicolaas
Verheven tot basiliek: 11 november 1972
Reden: in deze kerk staat het beeldje van Onze Lieve Vrouw van Eiteren. Hiervoor komen veel pelgrims naar IJsselstein.
Oosterhout (NB): Basiliek van de H. Johannes de Doper
Verheven tot basiliek: 25 oktober 1977
Reden: in 1977 bestond de parochie 700 jaar en werd de restauratie van de kerk werd afgerond. Bovendien waren de schoonheid van architectuur, de centrale functie en de ouderdom mede een reden de kerk tot basiliek te verheffen. Op 6 juli 1982 heeft H.M. Koningin Beatrix aan de kerk een wapen verleend.
Maastricht: Basiliek van de H. Servatius
Verheven tot basiliek: 14 mei 1985
Dit gebeurde bij het bezoek dat Z.H. Paus Johannes Paulus II bracht aan het graf van de H. Servatius.
Schiedam: Basiliek van de H. Liduina en Onze Lieve Vrouw van de Rozenkrans
Verheven tot basiliek: april 1991
Reden: het architectonisch belang van het kerkgebouw. Bovendien vormt deze kerk het centrum van de Liduina-verering in Nederland.
Raalte: Basiliek van de H. Kruisverheffing
Verheven tot basiliek: 11 oktober 1992
Reden: de kerk uit 1891 bestond honderd jaar, maar was tevens de opvolger is van een al in 1123 genoemde kerk.
Hengelo (Ov): Basiliek van de H. Lambertus
Verheven tot basiliek: 29 november 1997
Reden: deze parochie de moederparochie is voor alle andere parochies in Hengelo (Ov). Tevens wordt in deze neogotische kerk een liturgie gevolgd volgens de klassieke katholieke (= Latijnse) traditie en is het gebouw de citykerk, die geschikt is voor interkerkelijke en (inter)nationale ontmoetingen. De inwijdingsmis vond plaats op 27 september 1998 met als celebrant Dr. A.J. Kardinaal Simonis, aartsbisschop van Utrecht.
Zwolle: Basiliek van Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming
Verheven tot basiliek: 18 oktober 1999
Reden: deze kerk neemt onder andere een belangrijke plaats in in de geschiedenis van de Moderne Devotie, waaraan onlosmakelijk de naam van Thomas à Kempis is verbonden.
Tubbergen: Basiliek van de H. Pancratius
Verheven tot basiliek: 6 januari 2000 als eerste kerk in het nieuwe millennium
Reden: het unieke monument van glazenierkunst waaraan vijf generaties Nicolas hebben gewerkt, het bijzondere orgel en het feit dat Tubbergen enkele belangrijke priesterzonen heeft voortgebracht, waaronder Mgr Schaepman en Mgr Koopmans.
Boxmeer: Basiliek van de H.H. Petrus en Paulus
Verheven tot basiliek: 25 juni 2000
Reden: de kerk heeft al eeuwen een bijzondere uitstraling naar de gehele regio. Bovendien heeft de kerk het zesde eeuwfeest gevierd van de Boxmeerse Vaart, de zogenoemde H. Bloedprocessie. Ter ere van het H. Bloed is de kerk tevens een bedevaartskerk.
Susteren: Basiliek de Sint-Amelberga
Verheven tot basiliek: 6 september 2007
Reden: de zevenjaarlijkse heiligdomsvaart.
Almelo: Basiliek van de H. Georgius
Verheven tot basiliek: 26 september 2009
Reden: het 225-jarig bestaan van de heroprichting van de parochie.
Boxtel: Sint-Petrusbasiliek
Verheven tot basiliek: 2011
Amsterdam: Basiliek van de Heilige Nicolaas
Verheven tot basiliek: 8 december 2012
Oirschot: Sint-Petrusbasiliek
Verheven tot basiliek: 23 juni 2013
Groenlo: Sint-Calixtusbasiliek
Verheven tot basiliek: 12 augustus 2014